انواع مرخصی های کارمندان
به اشتراک گذاشتن مقاله
مرخصی، بخشی از روزهای کاری است که فرد شاغل، می تواند در محل کار حاضر نشده و به کارهای شخصی خود بپردازد. انواع مرخصی بر اساس دلیل عدم حضور، میزان روزهای آن و حقوق حاکم بر آن متفاوت است. در این مقاله به بررسی انواع مرخصی از جمله استعلاجی، استحقاقی، ساعتی و … می پردازیم.
مرخصی چیست؟
مرخصی (تعطیلی کاری)، بخشی از روزهای کاری است که شخص ، به انجام امور شخصی خود می پردازد. به این معنی که فرد شاغل در این روزها می تواند در محل کار حاضر نشود. مرخصی فقط در مورد افرادی صدق می کند که به کاری اشتغال دارند و حق بیمه دریافت می نمایند. افرادی که روزمزد یا ساعتی کار می کنند، مشمول این قانون نمی شوند.
افرادی که به صورت پاره وقت و پروژه ای، با کارفرما توافق کرده اند، بسته به تعداد روزهای توافق شده و اینکه در طی روزهای حضورشان بیمه پرداخت بشود یا نه، وضعیت مرخصی متفاوتی خواهند داشت. معمولا افرادی که به صورت پاره وقتی که برایشان بیمه پرداخت نمی شود ، مرخصی هم ندارند اما در صورت توافق بین کارفرما و شاغل، فرد می تواند تقاضای مرخصی استحقاقی به میزان روزهای حضور در محل کار نماید.
انواع مرخصی
انواع مرخصی بر اساس تعداد ساعات یا روزهای مقرر و حقوق و قوانینی که بر آن ها حکمفرماست، متفاوت است:
مرخصی استحقاقی
از دیگر انواع مرخصی، مرخصی استحقاقی است . روزهایی در ماه، شاغل می تواند در محل کار حاضر نشده بدون آنکه از حقوق وی کسر شود که به آن مرخصی استحقاقی گویند. میزان این مرخصی، دو روز و نیم در ماه و مجموعا ۲۶ روز در سال است و ایام تعطیل هفتگی یا تعطیل رسمی که بین روزهای مرخصی واقع می شود جزء این ۲۶ روز محاسبه نمی شود. .
براساس ماده ۶۶ قانون کار، شخص می تواند ۹ روز از مجموع این ۲۶ روز را به صورت ذخیره نگه دارد و برای سال بعد استفاده نماید و اگر شخصی در طول سال از آن استفاده نکند، می تواند کل مبلغ مربوط به مرخصی خود را از شرکت دریافت نماید.
قانون استفاده از مرخصی استحقاقی در شرکت های خصوصی و دولتی به نظر کارفرما هم بستگی دارد. گاهی فرد شاغل از مرخصی های خود استفاده نکرده و پول آن را در انتهای سال یا هر شش ماه از کارفرما می گیرد و یا اینکه برخی کارفرمایان پرسنل را مجبور به استفاده از مرخصی ها کرده و در صورت عدم استفاده به جز ۹ روز آن بقیه مرخصی ها از بین رفته و اصطلاحا می سوزد .
براساس قانون مدیریت خدمات کشوری، کلیه کارکنان دولتی مجاز به ذخیره مرخصی خود تا سقف ۱۵ روز می باشند. مرخصی استحقاقی در مشاغل سخت و زیان آور اندکی بیشتر بوده و ۳ روز در ماه و معادل ۵ هفته در سال بوده که بایستی در نوبت شش ماه اول و شش ماه دوم سال مورد استفاده قرار بگیرد.
نکات مربوط به استحقاقی
1️⃣ استفاده از مرخصی برای کارکنان 2/5 روز در ماه، 30 روز در سال با احتساب 4 روز جمعه است.
2️⃣ مرخصی های روزهای پنجشنبه، 4 ساعت در نظر گرفته می شود.
3️⃣ مرخصی های ساعتی، هر 4 ساعت یک روز محاسبه می شود.
4️⃣ ذخیره مرخصی بیش از 9 روز مجاز نیست.
5️⃣ مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند ۵ هفته است.
6️⃣ هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت به مدت یک ماه به عنوان استحقاقی استفاده نماید.
7️⃣ تاریخ استفاده از مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می شود و در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما نظر اداره کار و امور اجتماعی محل لازم الاجراست.
8️⃣ در صورت فسق یا خاتمه قرارداد کار یا بازنشستگی و از کارافتادگی کلی یا تعطیلی کارگاه، مطالبات مربوط به مدت استحقاقی کارگر به وی و در صورت فوت او به ورثه او پرداخت می شود.
مرخصی ساعتی
تعطیلی کاری ساعتی بخشی از مرخصی استحقاقی بوده و از میزان آن کسر می شود و فرد برای برخی کارهای روزانه از آن استفاده می کند و در کارگاه ها و شرکت های مختلف متفاوت است در برخی شرکت ها دو ساعت و برخی دیگر تا ۵ ساعت و حتی ۶ ساعت در روز هم مجاز می باشد.
افراد معمولا در صورت وجود کارهای خیلی ضروری یا کارهای اداری که نیاز به مراجعه صبح دارد از این نوع تعطیلی کاری استفاده می کنند . اگر میزان مرخصی ساعتی بیشتر از کل مرخصی استحقاقی در طول ماه شود، در واقع حکم مرخصی بدون حقوق و کسر از کار را خواهد داشت و کارفرما می تواند برای آن ساعت بیمه هم پرداخت نکند.
مرخصی استعلاجی
یکی دیگر از انواع مرخصی، مرخصی استعلاجی می باشد. هر گاه فرد شاغل، بیمار شود وآن بیماری مانع از خدمت او باشد، باید مراتب رادر کوتاه ترین مدت ممکن به اداره متبوع اطلاع دهد ودر مورد کمتر از ده روز گواهی پزشک رادر اولین روز پس از مراجعه به محل خدمت ودر موارد ده روز وبیش تر؛ در پایان روز دهم به رئیس ارواحد مربوطه تحویل نماید.
پس از اظهار نظر پزشک معتمد موسسه دولتی ودر صورتی که مفاد گواهی مورد تایید قرارگیرد، حکم مرخصی استعلاجی صادر می گردد . اگر فرد شاغل، بنظر دستگاه ذیربط معترض باشد موضوع به کمیسیون پزشکی ارجاع و نظر این کمیسیون قطعی خواهد بود .
مرخصی استعلاجی به هر میزان که باشد از کارکرد ماهیانه در گواهی کار کسر و جهت دریافت غرامت ایام بیماری به سازمان تأمین اجتماعی ارجاع می گردد. در مرخصی استعلاجی فرد بخشی از حقوق خود را دریافت کرده و این میزان تا ۷۵ درصد حقوق و دستمزد روزانه بدون احتساب اضافه کاری معمول کارگر می باشد .
سقف استعلاجی چهار ماه است ولی اگر پزشک معتمد و شورای عالی پزشکی تائید کنند و مرخصی به یک سال برسد و بیماری صعب الاعلاج باشد کارگر را بازنشسته می کنند
نوعی دیگر مرخصی استعلاجی مربوط به حوادث ناشی از کار است در این حالت کارفرما و تامین اجتماعی موظف هستند که ۱۰۰ درصد حقوق ودستمزد روزانه کارگر را بپردازند و کارفرما باید حق بیمه کارگر را تا پایان ایام تعطیلی کاری پرداخت کرده و این دوران جزو سابقه کار وی هم محسوب میشود .
مرخصی بدون حقوق
فرد شاغل، باید تقاضانامه استفاده از مرخصی بدون حقوق خود را با ذکر علت و مدت آن توسط رئیس اداره خود به موسسه دولتی متبوع ارسال نماید. موسسه دولتی تصمیم لازم رادر اینباره اتخاذ ودر صورت موافقت حکم مرخصی بدون استفاده از حقوق را صادر خواهد کرد. روزهای تعطیل که طی مدت مرخصی واقع است جزو مدت مرخصی محسوب می شود .
چنانچه کارمند، مرخصی استحقاقی نداشته باشد و از طرفی نیاز به مرخصی داشته باشد مجاز است با موافقت مسئول ذیربط از مرخصی بدون حقوق استفاده نماید و سقف استفاده از در طول سال، یک ماه است.
این نوع تعطیلی کاری در قانون برای اموری مثل سفرهای طولانی ، گرفتاری های خانوادگی و غیره پیش بینی شده و البته باید با موافقت کتبی کارفرما همراه باشد و شاغل می تواند تا دو سال از این تعطیلی کاری استفاده نماید و در صورت نیاز و موافقت کارفرما تا دو سال دیگر هم قابل تمدید است .
عدم حضور شاغل در پست خود که مدت آن از سه روز تجاوز ننماید و مستند بعللی از قبیل آنچه که در ذیل درج می شود، موجه شناخته خواهد شد :
- بیماری او
- صدمات ناشی از حوادث که به او یا پدر یا مادر یا همسر یا فرزندان او وارد آمده باشد.
- بیماری شدید پدر یا مادر یا همسر یا فرزندان
- فوت همسر یا نزدیکان نسبی و سببی تا طبقه سوم
- دارا شدن فرزند
- ازدواج او و فرزندانش
- احضار شاغل توسط مراجع قضائی برای ادای شهادت و انجام تحقیقات
تشخیص صحت وسقم جهات ادعائی شاغل بعهده رئیس اداره است که در صورتی که صحت ادعا تصدیق شود؛ غیبت شاغل، جزو مرخصی استحقاقی یا استعلاجی وی محسوب و حکم لازم در این مورد صادر خواهد شد.
مرخصی فوت اقوام درجه یک و ازدواج
مشمولان این قانون در مورد ازدواج دائم، فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان حق برخورداری از ۳ روز مرخصی با استفاده از مزد را خواهند داشت و با مرخصی استحقاقی سالانه کارگران بی ارتباط بوده و جداگانه محاسبه می شود.
ضمناً زمان استفاده از این 3 روز، موضوع ماده ۷۳ قانون کار همزمان با فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان و یا ازدواج دائم بوده و قابل انتقال و استفاده در زمان های دیگر نیست.
توجه داشته باشید که این سه روز مرخصی با مزد – مانند روزهای تعطیل – در نظر گرفته شده است و از میزان مرخصی استحقاقی کارگر کم نخواهد شد. در همین جا لازم است اشاره کنیم که تاریخ استفاده از مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می شود و در صورت اختلف بین این دو – که معمولا کمتر پیش می آید – مرجع رسیدگی اداره کار خواهد بود.
قانون برای حمایت عاطفی از اشخاص آسیب دیده یا افرادی که ازدواج می کنند ضمن آنکه در هنگام ازدواج به عنوان هدیه برای بیمه شده مبلغی را در نظر می گیرد سه روز مرخصی هم برای این اشخاص در نظر گرفته است . این سه روز تعطیلی کاری برای ازدواج خود شخص و یا فوت بستگان درجه یک تعلق می گیرد . طبق قانون شخص از همه حقوق و مزایای قانونی خود برخوردار بوده و جزو روزهای کاری وی محسوب میشود . ضمن دریافت حقوق خود به صورت کامل سایر مزایای قانونی هم در پایان سال مثل عیدی ، سنوات و غیره هم برای این سه روز محاسبه و پرداخت می شود .
مرخصی بارداری و زایمان
مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن 9 ماه است که حتی الامکان ۴۵ روز از این مرخصی باید پس از زایمان مورد استفاده قرار گیرد و البته در قانون فعلی مدتی هم برای پدر تعطیلی کاری با این عنوان در نظر گرفته شده است. این مرخصی یکی از انواع مرخصی های استعلاجی است.
حقوق این ایام، توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می شود و کارفرما در لیست وارد می کند. خانم ها می توانند قبل از زایمان و یا بعد از زایمان از آن استفاده کنند و حقوق و مزایا هم به آن تعلق می گیرد . این تعطیلی کاری بعد از هر بار زایمان به شخص تعلق گرفته و براساس تبصره ۱، ماده ۷۵ قانون کار ، بعد از اتمام دوران تعطیلی کاری فرد استفاده کننده می تواند به کار خود بازگردد و این مدت با تائید سازمان تأمین اجتماعی جزء سوابق خدمتی و بازنشستگی وی محسوب می شود.
? مطلب مرتبط: برای آشنایی بیشتر با مرخصی زایمان و بارداری برروی مرخصی زایمان کلیک کنید.
مرخصی پاس شیر
مرخصی پاس شیر یکی از انواع مرخصی می باشد. براساس ماده ۶ قانون ترویج تغذیه نوزاد با شیر مادر و نیز حمایت از مادران شیرده، شاغل زن مجاز است برای مدت دو سال، یعنی تا دو سالگی نوزاد، روزانه به مدت یک ساعت از مرخصی ساعتی به منظور شیردهی به نوزاد استفاده کند. لازم به ذکر است که این زمان می تواند در ابتدای شروع ساعت کاری و یا در انتهای ساعات کاری در نظر گرفته شود. ضمناً برای مادرانی که صاحب فرزندان دو قلو یا چند قلو می باشند روزانه به مدت دو ساعت از مرخصی ساعتی می توانند برخوردار شوند.
مرخصی حج
تعطیلی کاری برای حج واجب به مدت یک ماه و فقط برای یکبار قابل استفاده است و فرد باید حداقل ۳۰ روز تعطیلی کاری استحقاقی ذخیره داشته باشد و اگر نداشته باشد تعطیلی کاری حج وی بدون حقوق محاسبه می شود. در این نوع از انواع مرخصی، حقوق و مزایایی به شخص از جمله حقوق ماهانه، بیمه، عیدی و سنوات و بن و سایر موارد تعلق نمی گیرد و فقط طبق توافق شخص می تواند پس از پایان مدت تعطیلی کاری به سر کار خود برگردد.
مرخصی بین تعطیلی
گاهی برای مثال بعد از تعطیلی جمعه یکشنبه و دوشنبه هم تعطیل رسمی اعلام میشود و شاغل تمایل دارد که شنبه را هم از تعطیلی کاری استفاده کند در صورت انجام این کار علاوه بر روز شنبه وی روزهای یکشنبه و دوشنبه هم که تعطیل رسمی بوده است جزو مرخصی استحقاقی فرد محسوب شده و از آن کسر می گردد که اصلاحا در قانون مرخصی بین التعطیلی گفته می شود .
مشاغل سخت و زیان آور
در مشاغل سخت و زیان آور میزان مرخصی استحقاقی افزایش می یابد و به ۵ هفته در سال (تقریبا ۳ روز در ماه) می رسد. با این حال ماده ۶۵ قانون کار تصریح می کند که حتی الامکان در مورد این مشاغل استفاده از مرخصی باید در دو نوبت در طول سال صورت گیرد.
مشاغل سخت زیان آور تعریف مشخصی در قانون کار دارند. مانند افرادی که در پست های فشار قوی یا کنار کوره های ذوب کار می کنند. برخی مشاغل هم هستند که به درخواست کارگر یا کارفرما از طرف اداره کار و تامین اجتماعی و مراکز بهداشت بعد از بررسی تعیین تکلیف می شوند.
دینگ ارائه دهنده راهکار اتوماسیون حضور و غیاب
دینگ یکی از برترین ارائه دهنده‌های راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.