مهم‌ترین هدف یک شرکت خصوصی یا سازمان بزرگ این است که گوی سبقت را از رقبای خود برباید و پله‌های رشد و ترقی را یکی پس از دیگری طی کنید. این مسئله تنها در شرایطی امکان‌پذیر است که محیطی مطلوبی برای کارمندان ایجاد شود تا آنها در آرامش و امنیت شغلی بتوانند وظایف خود را انجام دهند و در کنار ترقی خودشان، سازمان را نیز در مسیر رشد و توسعه قرار دهند.
یکی از عواملی که باعث می‌شود محیط شرکت به‌اندازه کافی سالم نباشد و مانع از رشد کارمندان شود، وجود جنسیت‌زدگی در محل کار است. در مطلب حاضر قرار صفر تا صد جنسیت‌زدگی در محل کار را مورد بررسی قرار دهیم و راهکارهایی را هم برای مقابله با آن در اختیار شما قرار دهیم. با ما همراه باشید.
جنسیت‌زدگی شغلی چیست؟
جنسیت‌زدگی در محل کار که به‌عنوان تبعیض جنسی شغلی و جنسیت گرایی شغلی نیز شناخته می‌شود به هر نوع تبعیض علیه فرد به دلیل جنسیت او در محل کارش گفته می‌شود. اگر چه درصد زنانی که جنسیت‌زدگی در محل کار را تجربه می‌کنند بیشتر است، این مسئله ممکن است هم برای مردان و هم برای زنان رخ دهد و آقایان نیز از آن در امان نیستند. طبق گزارش‌ها، تقریباً 81 درصد از زنان و 63 درصد از مردان قربانی شوخی‌های جنسی که از مصادیق جنسیت‌زدگی است، شده‌اند.
نظریه‌هایی در باب جنسیت‌زدگی
قطعاً تجربه تبعیض جنسی در محل کار برای تمامی افراد شاغل ناخوشایند است؛ اما گاهی خود ما بدون آنکه متوجه باشیم در محل کار جنسیت زده رفتار می‌کنیم. اما دلیل آن چیست؟ از بین نظریه‌های گوناگونی که در این زمینه مطرح شده‌اند، به نظر می‌رسد که تئوری نقش اجتماعی از بقیه اهمیت بیشتری دارد.
در طول تاریخ، زنان عموما نقش‌هایی سنتی و مسئولیت‌هایی مرتبط با خانه و خانواده را بر عهده می‌گرفتند و مردان مسئول شکار، تأمین مایحتاج زندگی و کسب درآمد بودند؛ این نقش‌ها باعث به‌وجودآمدن کلیشه‌ها و انتظاراتی بر اساس جنسیت شدند. اگر چه با گذشت زمان و به‌ویژه پس از انقلاب صنعتی زنان وارد بازار کار شدند، اما کلیشه‌ها همچنان پابرجا ماندند.
مورد دیگر این است که معمولا زنان را مناسب شغل‌هایی می‌دانند که با کلیشه‌های مراقبت در ارتباط است. برای مثال با شنیدن کلمه پرستار ابتدا تصویر یک پرستار خانم در ذهن شما نقش می‌بندد؛ اما با شنیدن کلمه وکیل ممکن است وکیل مرد در ذهن شما تداعی شود. اینکه ذهن شما برای هر شغل چه جنسیتی را به طور پیش‌فرض در نظر می‌گیرد حاصل فرهنگ، تربیت و کلیشه‌های جنسیتی خفته در روان شما است.
انواع جنسیت‌زدگی در محل کار
جنسیت‌زدگی در محل کار صرفا در آزار و اذیت جنسی خلاصه نمی‌شود و طیف وسیعی از رفتارها را در بر گیرد. تبعیض جنسی دو نوع دارد و ممکن است خصمانه یا خیرخواهانه باشد:
جنسیت‌زدگی خصمانه
این نوع جنسیت‌زدگی تحقیرآمیز است و باعث می‌شود زنان در محل کار پست‌تر، احساسی‌تر و نا‌توان‌تر از مردان در نظر گرفته شوند. برای مثال علی‌رغم آنکه هر دو در یک عنوان شغلی مشغول به کار هستند، به زنان حقوق کمتری نسبت به مردان اعطا شود یا صرفا به دلیل زن‌بودن و صرف نظر از توانایی‌ها و مهارت‌ها، زنان برای مسئولیت‌هایی خاص گماشته شوند.
جنسیت‌زدگی خیرخواهانه
تبعیض جنسی خیرخواهانه زمانی بروز پیدا می‌کند که مردان باور داشته باشند که زنان نیاز به مراقبت مردها دارند. در این حالت زنان موجوداتی ضعیف و شکننده در نظر گرفته می‌شوند که مردان باید از آنها مراقبت کنند. اگرچه جنسیت‌زدگی خیرخواهانه تحقیرآمیز نیست، اما همچنان مانع برخورد یکسان با زنان می‌شود. برای مثال زنان از جلساتی که ممکن است دیرهنگام تشکیل می‌شوند کنار گذاشته شوند.
نمونه‌های جنسیت‌زدگی در محل کار
مهم نیست جنسیت‌زدگی به طور آشکار باشد یا پنهان، خصمانه باشد یا خیرخواهانه؛ در هر حال وجود هرگونه تبعیض جنسیتی در کار آسیب‌زننده است – به‌ویژه برای تیم ورک – و باید متوقف شود. گاهی ممکن است تبعیض جنسی صراحتاً به زبان نیاید؛ اما باید بدانیم اعمال اغلب بلند‌تر از کلمات صحبت می‌کنند. برای اینکه بتوانیم با تبعیضات جنسی مقابله کنیم قبل از هر چیزی باید مصادیق جنسیت‌زدگی را بشناسیم. در ادامه نمونه‌هایی از این موارد را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
توهین در قالب جوک و شوخی
رایج‌ترین اشکال تبعیض جنسیتی در قالب شوخی و جوک رخ می‌دهند. اگرچه این سخنان طنز هستند؛ اما همچنان زهرآگین و آسیب‌زننده محسوب می‌شوند. برای مثال همکار مرد به همکار زن خود می‌گوید: برای رفتن به آن جلسه مهم، دامن کوتاه بپوش، مطمئنم که قرارداد خوبی خواهی بست!
کلیشه‌های مربوط به نقش‌پذیری
این حالت زمانی رخ می‌دهد که وظایف مختلفی در محل کار وجود داشته باشد و به افراد بر اساس جنسیتشان نقش داده شود نه بر اساس توانایی‌ها و قابلیت‌ها. برای مثال اگر در حین جلسه غذا سفارش داده شود ممکن است از زن حاضر در جلسه انتظار رود اقدام به بازکردن بسته‌بندی و پخش غذا بین همکاران کند.
برچسب‌زنی جنسیتی
یکی دیگر از نمودهای جنسیت‌زدگی در محل کار این است که یک صفت واحد برای مرد خوب و مثبت معنا می‌شود، اما برای یک زن منفی و بد هستتند. برای مثال اگر مردی انعطاف‌پذیری از خود نشان دهد منعطف لقب می‌گیرد، اما اگر یک زن این کار را انجام دهد برچسب «زیادی احساساتی بودن» به او زده می‌شود.
محدودکردن مشارکت زنان
در یک جلسه کاری باید به تمام افراد که ایده‌های نو و بدیع دارند فرصت مناسبی داده شود تا نظرات خود را بیان کنند. اما در برخی شرکت‌ها وقتی زنان در حال بیان نظرات خود هستند، دیگران سخنان آنها را قطع می‌کنند یا ایده‌هایشان سطحی تلقی می‌شود. حتی اگر انتقاد کنند، انتقاد آنها را هیجانی و غیرمنطقی در نظر می‌گیرند و ترتیب اثر نمی‌دهند.
القای احساس گناه به مادران شاغل
یک مادر در محل کار ممکن است به طور مداوم سرزنش شود که چرا به‌جای مراقبت از فرزندانش مشغول به کار خارج از خانه است؛ با اینکه پدران شاغل بسیار کمتر با این احساس گناه دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
آزار و اذیت جنسی
آزار و اذیت کلامی و فیزیکی که ماهیت جنسی داشته باشند و باعث ترس، توهین، تحقیر یا تحت‌فشار قراردادن افراد شود، آزار جنسی به‌حساب می‌آید. این موقعیت‌ها استرس زیادی به افراد تحمیل می‌کنند و باعث می‌شود که عملکرد افراد به طور چشمگیری افت کند.
قضاوت ظاهری
بسیاری از زنان به‌خاطر آرایش، نوع لباس یا مدل موی خود مورد پیش قضاوت قرار می‌گیرند. در نتیجه صرفا بر اساس ظاهرشان وظایف کاری به آنها محول شود و استعداد و توانایی‌هایشان در نظر گرفته نشود.
شکاف جنسیتی در اعطای دستمزد
در اکثر کشورها و شرکت‌ها، در حالیکه زنان پابه‌پای مردان و به یک میزان تلاش می‌کنند، اما در مقایسه با مردان حقوق کمتری به آنها پرداخت می‌شود. چنین چیزی در واقع ناشی از این باور است که کار زنان به‌اندازه کاری که مردان انجام می‌دهند، ارزشمند و شایسته نیست.
جنسیت‌زدگی در چه بخش‌هایی رخ می‌دهد؟
جنسیت‌زدگی در محل کار در مراحل مختلفی رخ می‌دهد. سوگیری‌های جنسیتی می‌تواند در مصاحبه کاری و استخدام، تخصیص وظایف، ارزیابی عملکرد و پرداخت حقوق، زندگی شغلی زنان را تحت‌تأثیر قرار دهد. به‌عنوان مثال، ممکن است زنی صرفا به دلیل جنسیت خود در موقعیتی شغلی استخدام نشود، حتی اگر توانایی‌ها و مهارت‌های لازم را داشته باشد؛ یا همان‌طور که گفته شد، به دلیل زن‌بودنش در مقایسه با مردان حقوق کمتری دریافت کند.
تبعات جنسیت‌زدگی در محل کار
تبعیض جنسی می‌تواند اثرات منفی بر سلامت روان، وضعیت مالی، پیشرفت شغلی و سلامت جسمی افراد به‌خصوص زنان بگذارد. این مسئله ممکن است گریبان سازمان را هم بگیرد؛ اگر کارمندان ماهر و زبده به دلیل جنسیت‌زدگی با شرکتی قطع همکاری کنند، ممکن است ضررهای هنگفتی را متحمل شود. از جمله مهم‌ترین تبعات جنسیت‌زدگی در محل کار عبارت‌اند از:
سلامت روان
نگرش‌ها و تبعیض‌های جنسی فشار روانی زیادی را به زنان تحمیل می‌کند و سلامت روحی و روانی آنها را به خطر می‌اندازد. طبق تحقیقات زنان دوبرابر مردان به افسردگی مبتلا می‌شوند و نظریه نقش اجتماعی و جنسیت‌زدگی می‌تواند بر بروز آن موثر است. این مسئله همچنین انگیزه کارکنان تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
تجاوز
تبعیضات جنسی می‌تواند این تصور اشتباه را ایجاد کند که زنان در جایگاهی پایین‌تر از مردان قرار دارند و این تصور موجب آزار جنسی و تجاوز می‌شود. این بدترین پیامد جنسیت‌زدگی در محل کار است!
اتلاف نیروی انسانی
جنسیت‌زدگی باعث می‌شود افراد در موقعیت‌های شغلی که مناسب آن هستند قرار نگیرند. به‌عنوان مثال، ممکن است از ورود زنان به پست‌هایی که عموما منصوب به مردان دانسته می‌شوند، جلوگیری شود – حتی اگر مهارت بالایی برای انجام آن داشته باشند – و بالعکس؛ مردان نیز با وجود برخورداری از مهارت‌ها و توانایی‌های لازم، مجبور به استعفا دادن از شغل‌هایی شوند که به اصطلاح زنانه خوانده می‌شوند. در این حالت، علاوه بر کارمندان، کارفرما نیز با پیامدهای نامطلوبی مواجه خواهد شد.
آسیب‌دیدن تصویر سازمان
اگر یک شرکت خصوصی یا سازمان بزرگ به این معروف شود که جنسیت‌زدگی در محیط آن شایع است تصویر آن شرکت نزد سایرین خدشه‌دار می‌شود و افراد تمایل خود را برای همکاری و استخدام در آن سازمان از دست می‌دهند.
نحوه مبارزه با جنسیت‌زدگی در محل کار
ممکن است با خود فکر کنید که هرگز به کسی با دید تبعیض‌آمیز نگاه نکرده‌اید؛ اما اگر شاهد موقعیت‌های تبعیض‌آمیز بودید و سکوت کردید باید بدانید که شما هم در به‌وجودآمدن و تداوم چرخه جنسیت‌زدگی سهیم هستید! برای مبارزه با جنسیت‌زدگی در محل کار، می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
- هنگام مشاهده جنسیت‌زدگی، حتما نسبت به آن واکنشی از خود نشان دهید
- از عدالت در محل کار استقبال کنید
- به همه فرصت صحبت‌کردن و اظهارنظر بدهید
- باورهای جنسیت زده خود را اصلاح کنید
- از شوخی‌های جنسی بپرهیزید
- مراقب کلیشه‌ها باشید
- در صورت مشاهده مصادیق جنسیت‌زدگی، آن را به کارکنان و همکاران خود گوشزد کنید.
سخن پایانی
جنسیت‌زدگی در محل کار، علاوه بر کارمندان شرکت‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و مانع از رشد و پیشرفت آنها می‌شود. در نتیجه، علاوه بر آشنایی با مصادیق جنسیت‌زدگی در محل کار، باید اقدامات لازم برای رفع آنها را انجام داد تا همه افراد با انگیزه و سلامت روان بیشتری استعدادهایشان را در جهت رشد خود و سازمانشان به کار بگیرند. در مطلب حاضر با شما درباره جنسیت زدگی در محل کار صحبت کردیم و تبعات و راهکارهای مقابله با آن را در اختیار شما قرار دادیم. آیا تابه‌حال با این مسئله مواجه شده‌اید؟ جنسیت‌زدگی چگونه زندگی شغلی شما را تحت تاثیر قرار داده است؟
دینگ ارائه دهنده راهکار اتوماسیون حضور و غیاب
دینگ یکی از برترین ارائه دهنده‌های راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.