رفتار سازمانی، توجه به اعمال افراد درون یک سازمان و نحوه تاثیرگذاری آن بر عملکرد کل سازمان را بررسی می نماید. رفتار سازمانی شامل ویژگی های مختلف، اهداف مشخص، سطوح و مدل های متفاوت می باشد. با تحلیل مدل های رفتار سازمانی موجود در مجموعه، می توان نقص های موجود را برطرف نمود و یا آن را ارتقا بخشید.
رفتار سازمانی چیست؟
سازمان‌ها از افراد تشکیل شده‌اند و افراد مختلف، آرزوها، ارزش‌ها، ادراکات و رفتارهای متفاوتی دارند. هیچ دو فردی کاملاً شبیه نیستند. رفتار سازمانی به ما کمک می‌کند تا رفتار انسان‌ها را درون سازمان درک کنیم. مدیران باید رفتار انسان‌ها را درون سازمان درک کنند تا بتوانند بیشترین کارایی را برای سازمان به ارمغان بیاورند. رفتار سازمانی بیشتر بر دو جنبه‌ی زیر تأکید می‌کند:
1️⃣ ماهیت انسان
2️⃣ ماهیت سازمان
رفتار سازمانی به اعمال افراد درون یک سازمان توجه می‌کند و چگونگی تأثیرگذاری آن رفتار را بر عملکرد سازمان بررسی می‌کند. رفتار سازمانی با موضوعاتی مثل شغل، کار، غیبت، ترک شغل، بهره‌وری، عملکرد انسانی و مدیریت ارتباط دارد.
رفتار سازمانی شامل موضوعات قدرت و رفتار رهبر انگیزش، روابط بین فردی، ساختار گروهی، یادگیری، ایجاد نگرش و ادراک، فرآیند تغییر، تعارض، طراحی کار و استرس کاری می‌شود. تمرکز رفتار سازمانی بر دو حوزه است:
1️⃣ رفتار فردی
2️⃣ رفتار گروهی
ویژگی های رفتار سازمانی
رفتار سازمانی به مطالعه درباره‌ی چگونگی رفتار اشخاص، افراد و گروه‌ها درون سازمان‌ها و به‌کارگیری دانش حاصل از آن گفته می‌شود. رفتار سازمانی برای دستیابی به این هدف، از رویکرد سیستمی استفاده می‌کند، یعنی در توجیه روابط بین اشخاص و سازمان، کل وجود شخص، گروه، سازمان و کل سیستم اجتماعی را مدنظر قرار می‌دهد. هدف آن، ایجاد روابط بهتر به‌کمک دستیابی به اهداف انسانی، سازمانی و اجتماعی است.
موارد زیر از ویژگی های رفتار سازمانی محسوب می گردد:
❇ یک زمینه‌ی تحقیقاتی مجزا است و صرفاً یک موضوع آکادمیک تلقی نمی‌شود.
❇ یک رویکرد میان‌رشته‌ای است.
❇ یک علم کاربردی است.
❇ یک علم هنجاری است.
❇ رویکردی انسان‌گرا و خوش‌بینانه است.
❇ رویکردی مبتنی بر سیستمِ کلی است.
اهداف رفتار سازمانی
سازمان‌هایی که افراد در آن کار می‌کنند، بر افکار، احساسات و اعمال آن‌ها تأثیرگذار هستند. همین افکار، احساسات و اعمال هم در مقابل، خودِ سازمان را متأثر می‌کنند. رفتار سازمانی معادلات حاکم بر این تعاملات را بررسی می‌کند و به‌دنبال شناسایی و ترویج رفتارهایی است که موجب بقا و اثربخشی سازمان می‌شود.
❇ رضایت شغل
❇ یافتن افراد مناسب
❇ فرهنگ سازمانی
❇ رهبری و حل تعارض
❇ شناخت بهتر کارکنان
❇ درک روش پرورش رهبران خوب
❇ ایجاد یک تیم خوب
❇ بهره‌وری بیشتر
عوامل کلیدی مؤثر بر رفتار سازمانی
امروزه مجموعه‌ی پیچیده‌ای از عوامل کلیدی بر رفتار سازمانی تأثیر می‌گذارند. این عوامل کلیدی در چهار حوزه دسته‌بندی می‌شوند:
❇ اشخاص
❇ ساختار
❇ فناوری
❇ محیط
سه سطح مدل رفتار سازمانی به صورت زیر است:
سطح فردی – سطح گروهی – سطح سیستم‌های سازمانی
مدل‌های رفتار سازمانی
مدل‌های رفتار سازمانی به شما کمک می‌کنند تا راهبردهایی طرح کنید که کارمندان را قادر می‌کند تا در شرایط معینی به نحو خاصی عمل کنند. به عنوان رهبر شرکت، ارائه‌ی محیطی برای موفقیت به کارکنان، به موفقیت کسب‌وکار کمک می‌کند. پنج مدل اصلی مدیریتی برای رفتار سازمانی در محل کار وجود دارد.
– مدل استبدادی رفتار سازمانی
مدل استبدادی رفتار سازمانی و نحوه برخورد با زیردستان این‌گونه است که رئیس را در جایگاه یک فرمانده قرار می‌دهد و زیردستان باید از او اطاعت کنند یا اخراج شوند. جایگاه ریاست در این مدل، به‌صراحت تعیین می‌شود و عواقب نافرمانی و عملکرد نامطلوب هم به‌سرعت نشان داده می‌شود. این محیط از حقوق به‌عنوان سیستم پاداش استفاده می‌کند و به‌ندرت ممکن است برنامه‌ی تشویقی دیگری داشته باشد.
اگر مفهوم وفاداری در این محیط وجود داشته باشد، وفاداری نسبت به رئیس مطرح است، نه وفاداری به شرکت. این مدل می‌تواند نیروی کاری ایجاد کند که همیشه هراس دارد که نکند هر اشتباه کوچکی، برایش گران تمام شود و به اقدام انضباطی علیه او منجر گردد.
– مدل مراقبتی رفتار سازمانی
مدل‌های مراقبتی به‌دنبال ایجاد این احساس در کارکنان هستند که رئیس، مراقب نیازهای شخصی آن‌ها هست. این کار معمولاً از طریق ارائه‌ی مزایایی مثل خدمات درمانی، طرح بازنشستگی و سایر مشوق‌ها انجام می‌شود. تأمین یک خودروی سازمانی برای یک مدیر اجرایی به‌منظور بازدید از دفاتر مختلف منطقه می‌تواند مشوق خوبی باشد. مدل مراقبتی تلاش می‌کند تا با ارائه‌ی مشوق‌های معنادار به کارکنان، افراد شایسته را حفظ کند. در این حالت، وفاداری نسبت به شرکت وجود دارد، نه به شخص رهبر.
– مدل مشارکتی رفتار سازمانی
مدل مشارکتی تلاش می‌کند تا ساختاری ایجاد کند که در آن، مدیران بیشتر شبیه مربی و کارکنان، اعضای یک تیم هستند. قدرت تا حدودی به اشتراک گذاشته می‌شود. رهبری از طریق انگیزش است. در این مدل، وفاداری نسبت به هدف بزرگ‌تر و مسئولیت تیمی وجود دارد، نه به یک شخص خاص. کارکنان برای موفقیت شرکت اهمیت قائل هستند و از اجرای موفقیت‌آمیز اهداف، احساس رضایت و غرور می‌کنند.
– مدل حمایتی رفتار سازمانی
مدل حمایتی به‌دنبال شناخت عوامل انگیزش کارکنان است و با تمرکز بر آن‌ها، انگیزه و شور و شوق ایجاد می‌کند. زمانی که به کارکنان فرصت بهبود داده شود، اغلب ابتکار عمل را به دست می‌گیرند تا در کار خود بهتر عمل کنند. مدیران هم به کارکنان کمک می‌کنند تا به اهداف شخصی معین خودشان، مثل ترفیع یا کسب مهارت‌های جدید دست یابند. در این مدل، مدیر درباره‌ی اهداف شغلی کارکنان از آن‌ها سؤال می‌کند و به آن‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌ای عملی شکل دهند تا در کنار هم، به موفقیت برسند.
مطلب مرتبط: برای آشنایی با 10 روش علمی اثبات شده برای انگیزه بخشیدن به کارمندان برروی لینک زیر کلیک کنید.
– مدل سیستمی رفتار سازمانی
مدل سیستمی در واقع، زیربنای فرهنگ‌های سازمانی مثبت‌گرا است، مثلاً وقتی افراد به این فکر می‌کنند که چرا LinkedIn مکان خیلی خوبی برای کار است، دلیل آن را در مشوق‌ها، انعطاف زمان کاری و ترغیب خلاقانه از طرف رهبران می‌یابند. این محیط در عین ایجاد دلگرمی، چالش‌برانگیز هم هست، پس اثربخشی و بهره‌وری در چنین محیط شادی افزایش می‌یابد.
نیازی نیست که مالکان کسب و کارهای کوچک، تلاش کنند تا با روش LinkedIn رقابت کنند، بلکه باید در محدوده‌ی منابع خودشان، راهبردهایی توسعه دهند تا فرهنگ سازمانی مثبت‌گرایی ایجاد شود.
روش‌هایی برای اثربخش کردن شرکت شما
در عمل، نمی‌توان از یک الگو برای توصیف کسب‌وکار استفاده کرد؛ به همین خاطر، باید با تجزیه‌وتحلیل مشخص کنید که چه الگوهایی در شرکت شما وجود دارد و سپس راه‌هایی بیابید تا با استفاده از این دانش، شرکت خود را اثربخش کنید.
1️⃣ ببینید که آیا شرکت شما، سبک استبدادی دارد یا نه. در این مدل، مدیران مقتدر هستند و کارکنان از آن‌ها فرمان‌بُرداری می‌کنند. کارکنان به شغل خود به‌عنوان ابزار امرارمعاش نگاه می‌کنند و ممکن است که عملکرد، مطلوب نباشد. اگر این نوع رفتار سازمانی بر کسب‌وکار شما حاکم است، بهتر است مدل‌های سازمانی دیگری را هم ترکیب کنید و ببینید که آیا نتایج بهتری از کارکنان می‌گیرید یا خیر.
2️⃣ ببینید که شرکت شما تا چه حدی مراقبتی است. این مدل، مدیریتی است که به پول گرایش دارد. اغلبِ بحث‌هایی که کارکنان می‌شنوند، بر سودآوری تمرکز دارد. کارکنان به‌دنبال افزایش حقوق و مزایا هستند و برای امنیت خود، به شرکت اتکا می‌کنند. این مدل، برای همکاری اهمیت بیشتری قائل است، تا شوروشوق. اگر فکر می‌کنید که کسب‌وکارتان خیلی بر این مدل تکیه دارد، احتمالاً کارکنانی دارید که با تصمیمات شما همراهی می‌کنند، اما ابتکار به خرج نمی‌دهند. پاداش دادن آن‌ها را تشویق می‌کند، اما اگر شوروشوق واقعی می‌خواهید، باید از این مدل خارج شوید.
3️⃣ ببینید که آیا شرکت شما، مدل حمایتی دارد یا خیر؛ یعنی مدیران کارکنان را تشویق می‌کنند و از عملکرد شغلی خوب قدردانی می‌کنند (بیشتر بخوانید: راهکارهای تشکر از کارمندان ). کارکنان به‌دنبال شناخته‌شدن و رضایت حاصل از انجام یک کار خوب هستند. این شرایط می‌تواند جاه‌طلبی‌های جدید را در کارکنان ایجاد کند و به نوآوری در شرکت کمک کند. اگر شرکت شما از این نوع است، احتمالاً در مرحله‌ی رشد هستید. با پرورش هرچه بیشتر این فضای حمایتی، می‌توانید انتظار کارکنانی را داشته باشید که به‌خوبی قادرند تا راه‌حل‌های ابتکاری ارائه دهند.
4️⃣ ببینید که آیا شرکت شما مشارکتی (کالِجی یا دانشکده‌ای) است یا خیر؛ این یعنی کارکنان، روحیه‌ی کار گروهی و دستاوردهای جمعی دارند. کارکنان در این مدل به دیسیپلین شخصی و همکاری اثربخش در گروه علاقه‌مند هستند. اگر کسب‌وکار شما مشارکتی است، باید حواستان به کاهش بهره‌وری باشد؛ چون ممکن است که کارکنان به جای ایجاد محصولات و خدمات سودآور، از محیط کار برای بهبود زندگی اجتماعی خود استفاده کنند.
5️⃣ یک ترکیب مخصوص به خودتان ایجاد کنید. برای بهبود اثربخشی شرکت خود، دو یا چند مدل رفتار سازمانی را طوری انتخاب کنید تا به شما در دستیابی به اهداف شرکت کمک کنند؛ مثلاً اگر شرکت شما مشارکتی، ولی بهره‌وری، ناپایدار است، شاید بخواهید سبک مراقبتی را هم به ترکیب خود اضافه کنید تا کارکنان از اهمیت پول و سود آگاه شوند. به عنوان یک مثال دیگر، ممکن است رویکرد حمایتی شما محیطی را ایجاد کرده باشد که کارکنان در آن احساس خوبی دارند، اما عملکردشان کمتر از ظرفیت و توان آن‌ها است. کمی سبک استبدادی را ترکیب کنید و به کارکنان خود یادآوری کنید که شما مالک شرکت هستید و شرکت شما باید به اهداف خود برسد. احساس خوب را با کار خوب تلفیق کنید.
دینگ ارائه دهنده راهکار اتوماسیون حضور و غیاب
دینگ یکی از برترین ارائه دهنده‌های راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.