۰۲۱-۷۲۰۸۹۰۰۰
تلفن پشتیبانی وفروش
تفکر سیستمی یعنی دیدن تصویر کلان، نه فقط تکههای جدا از هم. در واقع این روش، روشی از اندیشیدن است که به جای تمرکز بر جزئیات کوچک یک مشکل، به ارتباط بین اجزا، علتهای ریشهای و الگوهای تکرارشونده نگاه میکند. ما در زندگی روزمره معمولاً با تفکر خطی تصمیم میگیریم؛ یعنی دنبال «یک علت و یک نتیجه» میگردیم. اما در دنیای واقعی، مسائل پیچیدهتر از این حرفها هستند، هر تصمیم ما، زنجیرهای از واکنشها در سیستم ایجاد میکند.
در این مقاله میبینیم که این نوع تفکر دقیقاً چیست، چه اصولی دارد و چطور میتواند در مدیریت، زندگی و تصمیمگیری به ما کمک کند.
تفکر سیستمی (Systems Thinking) روشی برای درک و تحلیل مسائل است که به کل سیستم و ارتباط میان اجزای آن توجه میکند، نه فقط به بخشهای جداگانه.
در این نگاه، هیچ پدیدهای مستقل از بقیه اجزا نیست؛ هر تصمیم، تغییری در بخشی از سیستم ایجاد میکند که به شکل مستقیم یا غیرمستقیم بر بخشهای دیگر اثر میگذارد.
مثلاً وقتی فروش یک شرکت کاهش پیدا میکند، تفکر سیستمی میپرسد:
با این رویکرد، ما به جای درمان موقتی، سراغ علتهای ریشهای میرویم.
به همین دلیل، تفکر سیستمی یکی از ابزارهای اصلی در مدیریت، یادگیری سازمانی، برنامهریزی و حل مسئلههای پیچیده است.
هیچ پدیدهای بهتنهایی کار نمیکند. تصمیمی که امروز در یک بخش گرفته میشود، ممکن است فردا در بخش دیگری اثر بگذارد.
مثلاً افزایش تولید ممکن است سود کوتاهمدت ایجاد کند، اما به مرور باعث فشار بر منابع انسانی یا کاهش کیفیت شود.
در تفکر سیستمی، هر بخش از سیستم مثل حلقهای از یک زنجیره است. اگر یکی تغییر کند، تعادل کل سیستم بههم میخورد. برای همین، هنگام تصمیمگیری باید پیامدهای جانبی هر اقدام را هم در نظر گرفت.
گاهی راهحل سریع، فقط ظاهرا مسئله را حل میکند ولی در بلندمدت مشکل را بحرانی میکند.
تفکر سیستمی به ما یاد میدهد به پیامدهای درازمدت توجه کنیم؛ یعنی اثراتی که شاید هفتهها یا ماهها بعد ظاهر شوند.
بهجای تمرکز بر اتفاقات روزمره، باید روندها و الگوهای رفتاری را دید. مثلاً کاهش رضایت مشتری در طول زمان مهمتر از یک شکایت خاص است.
سیستمها از طریق بازخورد یاد میگیرند و خود را تنظیم میکنند. بازخورد مثبت تغییر را تقویت میکند، بازخورد منفی آن را کنترل. شناخت این چرخهها کلید پیشبینی و اصلاح رفتار سیستم است.
تفکر سیستمی در هر جایی که چند عامل بهصورت زنجیرهای روی هم اثر میگذارند، حضور دارد. از محیطزیست گرفته تا کسبوکار و حتی زندگی روزمره، این شیوهی فکر کردن کمک میکند بهجای واکنش سریع، علتهای پنهان و روابط میان عوامل را ببینیم.
در این شرایط ممکن است مدیر سراغ تبلیغات بیشتر برود.
اما تفکر سیستمی بررسی میکند:
نتیجه این نگاه، تصمیمی جامعتر است که ریشهی مشکل را حل میکند، نه فقط نشانه را.
در یک سازمان، وقتی فشار کاری زیاد شود، بهرهوری کاهش مییابد. کاهش بهرهوری باعث نارضایتی مدیران میشود، مدیران فشار بیشتری وارد میکنند، و چرخهای از خستگی و فرسودگی شکل میگیرد.
تفکر سیستمی کمک میکند این چرخهی معیوب شناسایی و با ایجاد تعادل میان کار و بازدهی اصلاح شود.
تفکر سیستمی فقط برای مدیران یا تحلیلگران نیست؛ هر کسی که با تصمیمگیری، حل مسئله یا کار تیمی سروکار دارد، میتواند از آن بهره ببرد. این روش به ما کمک میکند تصمیمهایی بگیریم که پایدارتر و آگاهانهتر باشند.
تفکر سیستمی یک مهارت ذاتی نیست؛ مثل هر نوع تفکر دیگری، با تمرین و تغییر زاویهی دید بهتدریج تقویت میشود. برای اینکه ذهنمان از حالت «خطی» به حالت «سیستمی» تغییر کند، باید چند عادت فکری ساده را در خودمان پرورش دهیم:
بهجای دیدن یک اتفاق جداگانه، سعی کنید روابط آن را با سایر عوامل پیدا کنید.
هر تصمیم مثل سنگی است که در آب میافتد و موجهایی ایجاد میکند. قبل از اقدام، فکر کنید این موجها کجا میروند و چه اثری بر بخشهای دیگر دارند.
بهجای تمرکز بر اتفاقات روزانه، روندها و الگوهای پشت آن را ببینید. این کار کمک میکند مشکلات را از ریشه حل کنید نه فقط از ظاهرشان.
نقشهی سیستمی یا نمودار حلقههای بازخورد (Feedback Loops) رسم کنید. این ابزارها باعث میشوند روابط پنهان بین اجزا را بهتر ببینید.
تفکر سیستمی با همکاری و شنیدن دیدگاههای مختلف قویتر میشود. وقتی افراد مختلف با زاویه دیدهای گوناگون به یک مسئله نگاه میکنند، تصویر کاملتری از سیستم شکل میگیرد.
با تمرین این اصول، کمکم یاد میگیریم قبل از هر تصمیم، تصویر بزرگتر را ببینیم، و همین یعنی گام اول در مسیر تفکر سیستمی واقعی.
دینگ یکی از برترین ارائه دهندههای راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
ما را در شبکههای اجتماعی دنبال کنید
