اگر در یک سازمان کار کرده باشید احتمالاً شنیدهاید که برای خریدهای جزئی یا هزینههای فوری، از تنخواه گردان استفاده میشود. خیلی ساده اگر بخواهیم بگوییم:
- تنخواه همان پول نقد یا اعتبار محدودی است که برای هزینههای روزمره و کوچک کنار گذاشته میشود.
- تنخواه گردان روشی است که به کمک آن این مبالغ مدیریت میشوند و شخصی به نام تنخواهدار مسئول خرجکرد و گزارشدهی است.
مثلاً اگر یک واحد اداری نیاز به خرید فوری کاغذ، لامپ یا پرداخت هزینهای جزئی داشته باشد، به جای طی کردن مراحل طولانی درخواست بودجه، از تنخواه گردان استفاده میکند. همین موضوع باعث میشود کارها سریعتر پیش برود و مدیریت مالی سازمان هم شفاف بماند.
تعریف تنخواه
تنخواه مبلغی نقدی یا اعتباری است که برای هزینههای روزمره و کوچک یک سازمان تخصیص داده میشود.
کاربردها:
- خرید لوازم اداری (مثل کاغذ، خودکار، پرینتر)
- هزینههای سفر یا ایابوذهاب
- پرداختهای فوری به خدماتی مثل تعمیرات جزئی
مثال: فرض کنید در یک شرکت ساختمانی، کارگران به طور ناگهانی به پیچومهره یا ابزار کوچک نیاز پیدا کنند. مدیر پروژه میتواند از تنخواه برای خرید سریع این وسایل استفاده کند، بدون آنکه منتظر تأیید چند مرحلهای بخش مالی بماند.
فرآیند استفاده از تنخواه گردان
برای اینکه سوءاستفادهای رخ ندهد، استفاده از تنخواه گردان در هر سازمان مراحل مشخصی دارد:
- تخصیص مبلغ: مدیریت مالی مقدار مشخصی پول یا اعتبار را در اختیار تنخواهدار میگذارد.
- ثبت درخواستها: واحدها یا کارکنان نیاز خود را ثبت میکنند.
- پرداخت هزینهها: تنخواهدار هزینه را پرداخت میکند (نقدی یا با کارت بانکی).
- ثبت و مستندسازی: همه پرداختها با فاکتور و سند مالی ثبت میشوند.
- بازنگری موجودی: در بازههای مشخص بررسی میشود که چقدر از مبلغ باقی مانده است.
- گزارشدهی: تنخواهدار گزارش ریز هزینهها را به مدیریت ارائه میدهد.
- تسویه و بازپرداخت: در پایان دوره، موجودی بررسی و در صورت لزوم دوباره شارژ میشود.
وظایف تنخواهدار
تنخواهدار فردی است که مسئولیت مستقیم نگهداری، خرجکرد و گزارش تنخواه گردان را دارد. وظایف او شامل:
- ثبت دقیق هزینهها و نگهداری فاکتورها
- پرداخت بهموقع هزینههای جزئی
- ارائه گزارش دورهای به مدیر مالی
- بازگشت و تسویه مبالغ استفادهنشده
- رعایت اصول حسابداری و جلوگیری از هزینههای غیرضروری
مثال: اگر تنخواهدار ۱۰ میلیون تومان دریافت کرده و طی یک ماه ۷ میلیون خرج کرده، باید ۳ میلیون باقیمانده را بازگرداند و همراه با اسناد خرجشده به مدیریت تحویل دهد.
تفاوت تنخواهدار و تنخواه گردان
- تنخواه گردان: مبلغ یا اعتباری است که برای هزینههای جزئی تخصیص داده میشود.
- تنخواهدار: شخصی است که مدیریت این مبلغ را بر عهده دارد.
به بیان دیگر، تنخواه گردان ابزار مالی است و تنخواهدار نقش انسانی در مدیریت آن.
انواع تنخواه گردان در حسابداری
تنخواه گردان بسته به نیاز سازمان میتواند انواع مختلفی داشته باشد:
- تنخواه نقدی: مبلغ نقدی برای هزینههای کوچک (مثل خرید فوری لوازم).
- تنخواه اعتباری: اعتبار بانکی برای پرداختهای غیرنقدی (مثل خرید اینترنتی).
- تنخواه پروژهای: مخصوص یک پروژه خاص (مثلاً هزینههای یک همایش).
- تنخواه دائمی: همیشگی و قابل شارژ دورهای (مثلاً ماهانه).
- تنخواه واحدی: تخصیص به واحدهای مختلف سازمان (مثلاً واحد فروش، واحد فنی).
- تنخواه مقطعی: موقت برای شرایط خاص یا بحرانها.
اصول مدیریت صحیح تنخواه گردان
برای اینکه تنخواه کارآمد باشد و به هدر نرود، رعایت چند اصل مهم ضروری است:
- تعیین سقف مبلغ متناسب با نیاز سازمان
- انتخاب فرد قابل اعتماد به عنوان تنخواهدار
- ثبت شفاف و دقیق همه هزینهها
- تسویه حساب منظم در پایان دوره
- کنترل و بازرسی دورهای توسط بخش مالی
- آموزش کارکنان برای استفاده درست از تنخواه
مثال: در یک شرکت خصوصی، سقف تنخواه واحد فروش ۵ میلیون تومان در ماه تعیین شده است. اگر بیشتر نیاز داشته باشند، باید درخواست رسمی بدهند و تأیید مدیریت مالی را بگیرند.
اهمیت تنخواه گردان برای سازمانها
- سرعت در انجام کارها: خریدها و پرداختهای کوچک بدون بروکراسی انجام میشوند.
- انعطاف مالی: سازمان همیشه آماده هزینههای پیشبینینشده است.
- کنترل هزینهها: با گزارشدهی دقیق، شفافیت مالی ایجاد میشود.
- کاهش ریسک سوءاستفاده: به دلیل وجود تنخواهدار و ثبت مستندات.
جمعبندی
تنخواه و تنخواه گردان ابزاری برای مدیریت مالی کوتاهمدت سازمانهاست. تنخواه گردان به سازمان اجازه میدهد هزینههای جزئی و فوری را سریعتر و شفافتر پرداخت کند، بدون آنکه فرآیندهای مالی پیچیده جلوی کار را بگیرد. مدیریت صحیح این ابزار هم برای کارکنان سودمند است (چون کارشان راحتتر پیش میرود) و هم برای مدیران (چون همهچیز مستند و قابلکنترل است).
دینگ ارائه دهنده راهکار اتوماسیون حضور و غیاب
دینگ یکی از برترین ارائه دهندههای راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.