منابع انسانی
آبان 10, 1404
۰۲۱-۷۲۰۸۹۰۰۰
تلفن پشتیبانی وفروش
هوش هیجانی یا هوش عاطفی یعنی قدرت درک، مدیریت و به‌کارگیری احساسات خود و دیگران به شیوه‌ای هوشمندانه. برخلاف آنچه سال‌ها فکر می‌کردیم، موفقیت فقط به بهره هوشی (IQ) وابسته نیست؛ بلکه توانایی ما در شناخت هیجانات، همدلی، خودآگاهی و کنترل واکنش‌هایمان نقش بسیار پررنگ‌تری در روابط، کار و حتی آرامش ذهنی‌مان دارد. در این مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم که دقیقاً هوش هیجانی چیست، چرا اهمیت دارد و چطور می‌توانیم آن را در زندگی روزمره‌مان تقویت کنیم.
هوش هیجانی (Emotional Intelligence) که به اختصار EQ نامیده می‌شود، به توانایی فرد در شناخت، درک، مدیریت و استفاده از احساسات خود و دیگران گفته می‌شود.
به زبان ساده، هوش هیجانی یعنی احساسات خود را به‌خوبی بشناسیم و درک کنیم، بر واکنش‌های هیجانی‌مان کنترل داشته باشیم، علاوه بر این هیجانات دیگران را نیز بشناسیم و متناسب با آن رفتار کنیم. فردی که از EQ بالایی برخوردار است، می‌داند چه زمانی خشمگین یا غمگین است، دلیلش چیست و چطور باید آن را مدیریت کند. همچنین می‌تواند احساسات دیگران را از روی زبان بدن، لحن صدا و حالات چهره‌شان تشخیص دهد و واکنشی همدلانه یا مناسب نشان دهد.
مثال:
فرض کنید همکارتان در جلسه اشتباهی می‌کند و مدیر با لحن تندی به او واکنش نشان می‌دهد. فردی با هوش هیجانی بالا، به‌جای خشم یا تمسخر، سعی می‌کند فضای جلسه را آرام کند و بعد از جلسه با او صحبت کند تا آرام شود.
هوش هیجانی فقط به شناخت احساسات محدود نمی‌شود؛ بلکه مجموعه‌ای از مهارت‌ها و توانایی‌ها را شامل می‌شود که باعث می‌شوند فرد در برخورد با احساسات خود و دیگران هوشمندانه عمل کند. دنیل گلمن، نویسنده و پژوهشگر مطرح این حوزه، هوش هیجانی را به پنج مولفه اصلی تقسیم کرده که هر کدام نقش مهمی در شکل‌گیری این مهارت دارند:
توانایی شناخت دقیق احساسات، انگیزه‌ها و نقاط ضعف و قوت خود. فردی که خودآگاه است می‌داند در هر لحظه چه احساسی دارد و این احساس از کجا ناشی می‌شود.
مثال:
اگر در محل کار دچار اضطراب می‌شوید، فرد خودآگاه می‌تواند تشخیص دهد که این اضطراب ناشی از ترس از قضاوت مدیر است، نه حجم کار زیاد.
یعنی بتوانیم هیجانات خود را کنترل و به‌خوبی هدایت کنیم. این توانایی کمک می‌کند در لحظات استرس‌زا یا خشمگینانه، واکنش‌های شتاب‌زده نشان ندهیم و رفتارمان متعادل باقی بماند.
مثال:
وقتی در ترافیک سنگین هستید و فردی به شما بوق ممتد می‌زند، به‌جای فریاد زدن یا عصبانیت، با چند نفس عمیق آرام می‌مانید و تمرکز خود را حفظ می‌کنید.
انگیزه یعنی داشتن نیروی درونی برای رسیدن به اهداف، حتی در شرایط دشوار. افراد با هوش هیجانی بالا معمولاً انگیزه‌ای قوی و مثبت دارند که از درون خودشان سرچشمه می‌گیرد.
مثال:
فردی که هدفش یادگیری زبان جدیدی است، حتی در روزهایی که احساس خستگی یا بی‌حوصلگی دارد، با یادآوری هدف نهایی خود ادامه می‌دهد.
توانایی درک احساسات و نگاه کردن به دنیا از دید دیگران. همدلی باعث می‌شود روابط عمیق‌تر و صمیمانه‌تری بسازیم و بهتر بتوانیم به دیگران کمک کنیم یا با آن‌ها در کار گروهی همکاری کنیم.
مثال:
اگر دوستی ناراحت است اما نمی‌خواهد درباره‌اش حرف بزند، فرد همدل به جای اصرار، با گفتن جمله‌ای ساده مثل «می‌فهمم امروز حالت خوب نیست، هر وقت خواستی حرف بزن» به او احساس درک‌شدن می‌دهد.
این مهارت‌ها شامل توانایی برقراری ارتباط موثر، ایجاد اعتماد، مدیریت تعارض‌ها و کار گروهی می‌شود. این مهارت‌ها کمک می‌کنند در جمع‌های مختلف راحت‌تر تعامل داشته باشیم و شبکه‌ای از روابط سازنده بسازیم.
مثال:
مدیری که هنگام بروز اختلاف بین دو کارمند، به‌جای قضاوت سریع، ابتدا نظر هر دو طرف را می‌شنود و به دنبال راه‌حل برد-برد می‌گردد، از مهارت اجتماعی بالایی برخوردار است.
هوش هیجانی به ما کمک می‌کند احساساتمان را بشناسیم و آن‌ها را بهتر کنترل کنیم. این یعنی در موقعیت‌های پرتنش یا ناراحت‌کننده کمتر دچار واکنش‌های عجولانه یا افراطی می‌شویم.
مثال:
در یک ارائه کاری مهم، به جای اضطراب شدید، از تکنیک‌های تنفس یا تصور مثبت استفاده می‌کنید تا آرام و متمرکز بمانید.
وقتی بتوانیم احساسات دیگران را درک کنیم و با همدلی رفتار کنیم، طبیعی است که روابط نزدیک‌تر، صمیمانه‌تر و پایدارتر می‌سازیم، چه در محیط کار و چه در زندگی شخصی.
شناخت هیجانات باعث می‌شود تصمیم‌هایی که می‌گیریم فقط بر اساس احساس لحظه‌ای نباشد، بلکه منطقی‌تر و حساب‌شده‌تر عمل کنیم.
مثال:
وقتی عصبانی هستید، به‌جای ارسال پیام تند یا تصمیم فوری، کمی صبر می‌کنید تا هیجان فروکش کند و سپس پاسخ منطقی می‌دهید.
کارفرمایان امروزه بیش از پیش به دنبال افرادی با هوش هیجانی بالا هستند. چون این افراد بهتر با تیم هماهنگ می‌شوند، انگیزه بیشتری دارند و در مدیریت تعارض‌ها قوی‌تر عمل می‌کنند.
وقتی احساساتمان را می‌شناسیم و می‌دانیم چطور با آن‌ها برخورد کنیم، کمتر دچار تنش‌های درونی می‌شویم و احساس رضایت و آرامش بیشتری را تجربه می‌کنیم.
اولین قدم برای تقویت هوش هیجانی این است که یاد بگیریم احساساتمان را به‌درستی شناسایی کنیم. خوب است از خود بپرسیم: الان دقیقاً چه حسی دارم؟ چرا این احساس را دارم؟ یادداشت کردن این احساسات در طول روز می‌تواند کمک زیادی به خودآگاهی کند.
مثال تمرینی:
هر شب قبل از خواب، احساسات خود را در یک دفترچه ثبت کنید؛ مثلاً “امروز عصبانی شدم چون همکارم کارم را نقد کرد، اما فهمیدم از بی‌خوابی ناراحت بودم.”
برای این تمرین باید وقتی دیگران صحبت می‌کنند، واقعاً به حرف‌هایشان گوش بدهیم. فقط منتظر نوبت صحبت کردن خود نباشیم. تلاش کنیم لحن صدا، زبان بدن و احساس پشت کلمات را متوجه شویم. در واقع همه تمرکزمان باید روی فردی باشد که صحبت می‌کند.
مثال:
در گفت‌وگو با دوستتان، به جای ارائه راه‌حل سریع، فقط گوش دهید و بگویید: “می‌فهمم برات سخته”؛ همین جمله ساده می‌تواند حس درک‌شدن را منتقل کند.
در این تکنیک زمانی که احساسی قوی مثل عصبانیت یا استرس را تجربه می‌کنیم، باید به خود چند ثانیه فرصت بدهیم. چند نفس عمیق بکشیم. این مکث ساده می‌تواند تفاوت بزرگی در کیفیت واکنش‌هایمان ایجاد کند.
پرورش همدلی به این معنا است که سعی کنیم دنیا را از نگاه دیگران ببینیم. اگر جای دیگری بودیم چه احساسی داشتیم؟ این تمرین همدلی، روابط را عمیق‌تر و هوش هیجانی را قوی‌تر می‌کند.
از دوستان، خانواده یا همکاران خود بخواهیم صادقانه به ما بازخورد بدهند و بگویند که چه‌طور با احساسات خود و دیگران رفتار می‌کنیم. شنیدن بازخورد (حتی اگر گاهی کمی تلخ باشد) کمک می‌کند نقاط ضعف و قوت خود را بهتر بشناسیم.
در نهایت، هوش هیجانی چیزی فراتر از یک ویژگی شخصیتی است؛ این مهارتی است که می‌تواند زندگی ما را در همه ابعاد، از روابط صمیمانه گرفته تا موفقیت شغلی، متحول کند. شناخت احساسات، درک آن و رفتار هوشمندانه در برخورد با آن، همین یک مهارت می‌تواند ما را به نسخه‌ای آرام‌تر، آگاه‌تر و موفق‌تر از خودمان تبدیل کند. می‌توانیم با تمرین‌های ساده‌ای که بررسی کردیم، این قدرت را در وجود خود شکوفا کنیم.
دینگ یکی از برترین ارائه دهنده‌های راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
