کارمندان
آذر 25, 1404
۰۲۱-۷۲۰۸۹۰۰۰
تلفن پشتیبانی وفروش
در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر بسیاری از کسبوکارها ناچار به تعطیلی موقت شدند. اما در این میان، پرسش مهمی مطرح میشود: آیا کارفرما میتواند به بهانهی جنگ از پرداخت حقوق شانه خالی کند؟
در این مقاله بهطور کامل بررسی میکنیم که حقوق قانونی کارگر در شرایط جنگی چیست و چه اقداماتی از سوی کارفرما مجاز است.
در جریان جنگ ۱۲ روزه بسیاری از کسبوکارها در کشور مجبور به تعطیلی موقت شدند. گزارشها حاکی از اخراج برخی کارگران و تعلیق قراردادها در برخی واحدهای بخش خصوصی است.
در سطح کلان، اقتصاد ایران نیز تحت تأثیر نوسانات بازار انرژی و بیبرنامگی ساختاری اقتصاد قرار گرفت، هرچند دقیقاً معلوم نیست چند کارگاه فعالیتشان عملاً متوقف شده است؛ اما بسیاری از کارفرمایان برای کاهش هزینهها به تعدیل نیرو روی آوردند.
مطابق بررسی کارشناسان، اگر تعطیلی کارگاه به تصمیم کارفرما بوده باشد، پرداخت حقوق در آن دوره اجباری است. مرخصی بدون حقوق تنها با درخواست خود کارگر مجاز است و اجباری ساختن آن از مصادیق تعلیق غیرقانونی قرارداد تلقی میشود.
در مواردی که کارفرما یکجانبه کارکنان را موظف به مرخصی بدون حقوق کرده و از حقوق کارگران کسر کرده، اقدام غیرقانونی انجام شده که حتی بهعنوان عرفی ناصواب تلقی میشود.
وزیر کار اعلام کرده است: اگر مواردی از عدم پرداخت حقوق به خاطر شرایط اضطراری جنگ گزارش شود، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موضوع را بررسی و رسیدگی میکند. در دولت و بخش دولتی چنین مواردی گزارش نشده، اما در بخش خصوصی گزارشهایی از کسر حقوق و تعدیل نیرو ثبت شده است و وزارت کار آمادگی پیگیری شکایات را دارد.
مرخصی اجباری یا تعلیق قرارداد طبق ماده ۱۵ قانون کار تنها در موارد استثنایی مانند تخریب فیزیکی کارگاه یا تعلیق مصوب وزارت کار مجاز است. در صورت بروز چنین مواردی کارگران مشمول بیمه بیکاری میشوند و قراردادشان پس از بازگشت شرایط عادی بدون نیاز به قرارداد جدید احیا میشود.
بر اساس قانون کار جمهوری اسلامی ایران، هیچ شرایطی به خودی خود، به کارفرما اجازه نمیدهد که قرارداد کارگر را بهصورت یکطرفه تعلیق کند یا از پرداخت حقوق شانه خالی نماید؛ مگر آنکه شرایط خاصی مطابق قانون برقرار باشد. در این شرایط، دو مفهوم کلیدی اهمیت پیدا میکند:
مرخصی بدون حقوق، فقط با درخواست و رضایت کارگر قابل اجراست. اگر کارفرما، کارگر را بدون رضایت وی به مرخصی اجباری بفرستد یا از حقوقش کسر کند، این اقدام تخلف محسوب میشود.
مطابق ماده ۶۹ قانون کار، مرخصی استحقاقی فقط بهدرخواست کارگر تعلق میگیرد و کارفرما حق اجبار به استفاده از مرخصی یا حذف روزهای کاری را ندارد.
در شرایط خاص مانند جنگ یا بلایای طبیعی، ماده ۱۵ قانون کار تعلیق قرارداد کار را مجاز میداند. اما دو نکته بسیار مهم وجود دارد:
نکته: اکثر کارگاهها در جنگ ۱۲ روزه مشمول شرایط قوه قهریه نبودند، بنابراین اقدام کارفرما در کسر حقوق یا اخراج، قانونی نیست.
این ماده تصریح میکند: «چنانچه به علت قوه قهریه یا حوادث غیرمترقبهای که خارج از اراده طرفین باشد، کارگاه تعطیل شود، قرارداد کار در طول مدت تعطیلی تعلیق میشود…».
اما در این شرایط، باید گزارش رسمی از آسیب مستقیم به کارگاه موجود باشد. تعطیلی کلی شهر یا استان بدون آسیب به محل کار، دلیل قانونی برای تعلیق یا اخراج نیست.
اگر به دلیل شرایط جنگی یا امنیتی، کارفرما تصمیم به دورکاری، کاهش ساعت حضور یا شیفتبندی خاص بگیرد، این تصمیم بهتنهایی مجوز کاهش حقوق نیست.
مگر آنکه:
در غیر این صورت، کاهش حقوق در قبال کاهش ساعت کاری، تخلف محسوب میشود
وقتی جنگ یا بحرانهای اضطراری باعث تعطیلی کارگاه یا اخراج کارگران میشود، یکی از مهمترین حمایتهای قانونی در دسترس کارگر، بیمه بیکاری است. که این خود اهمیت بیمه کار را نشان میدهد. اما این حمایت هم شرایط خاص خود را دارد و همیشه بهصورت خودکار اعمال نمیشود.
برای دریافت مقرری بیمه بیکاری در بحرانهایی مثل جنگ، شرایط زیر باید برقرار باشد:
اگر کارفرما در شرایط جنگ یا بحران:
کارگر میتواند:
خیر. بر اساس قانون کار، مرخصی بدون حقوق فقط با درخواست خود کارگر امکانپذیر است. اگر کارفرما کارگر را به اجبار به مرخصی بدون حقوق بفرستد، این کار غیرقانونی محسوب میشود و کارگر میتواند از طریق مراجع حل اختلاف شکایت کند.
بستگی دارد. اگر تعطیلی به دستور دولت یا به دلیل خطر مستقیم (مثل تخریب، قطع خدمات عمومی) باشد، ممکن است قرارداد کار تعلیق شود. در این صورت کارفرما الزام قانونی به پرداخت حقوق ندارد؛ اما در سایر موارد، حقوق باید پرداخت شود.
بسیاری از کارفرمایان تصور میکنند تعطیلی موقت کسبوکار به معنی تعلیق خودکار قرارداد کار است؛ در حالی که در قانون کار، تعطیلی کارگاه و تعلیق قرارداد دو مفهوم کاملاً متفاوت هستند.
تعطیلی کارگاه زمانی به تعلیق قرارداد منجر میشود که:
در غیر این صورت، حتی اگر کارگاه چند روز یا چند هفته تعطیل شود، قرارداد کار برقرار است و حقوق باید پرداخت شود.
بله، اگر اخراج غیر ارادی باشد. در صورتی که کارگر بدون میل خود و به دلیل تعطیلی کارگاه یا کاهش نیرو اخراج شود، با داشتن سابقه بیمه، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری میشود.
طبق ماده ۱۵ قانون کار، در صورت تعلیق به دلایل قوه قهریه، پس از پایان بحران، کارگر باید به محل کار بازگردد و نیازی به عقد قرارداد جدید نیست. این حق قانونی کارگر است.
یکی از پرتکرارترین سوالات کاربران در مورد قراردادهای موقت، روزمزد یا ساعتی نیز تفاوتی در اصل حمایت قانونی وجود ندارد.
اگر کارگر:
کارفرما مکلف به پرداخت حقوق همان دوره است؛ حتی اگر قرارداد کوتاهمدت یا شفاهی باشد.
دینگ یکی از برترین ارائه دهندههای راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
ما را در شبکههای اجتماعی دنبال کنید
