معافیت مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۴ | راهنمای کامل وراث

مالیات بر ارث ملک یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که وراث هنگام تقسیم دارایی متوفی باید با آن مواجه شوند. در سال ۱۴۰۴، قوانین مالیات بر ارث ملک همچنان بر اساس اصلاحات قانون مالیات‌های مستقیم (مصوب ۱۳۹۵) اجرا می‌شوند، اما نکات مهمی وجود دارد که آگاهی از آن‌ها می‌تواند موجب کاهش قابل توجه مالیات شود. در این مقاله، نرخ‌ها، معافیت‌ها و مراحل قانونی پرداخت مالیات بر ارث ملک را به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم.

نرخ مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۴

نرخ مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۴، بسته به نوع ملک و طبقه وراث متفاوت است:

نکته: «ارزش معاملاتی» معمولاً توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود و کمتر از قیمت واقعی بازار است.

مثال محاسبه مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۴

فرض کنید:

• تاریخ فوت: سال ۱۴۰۴
• نوع ملک: مسکونی
• ارزش معاملاتی ملک: ۴٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان
• وراث: دو فرزند پسر (طبقه اول)
• هزینه‌های کفن‌ودفن و بدهی‌ها: قبلاً کسر شده‌اند

مرحله ۱ – نرخ مالیات: برای طبقه اول ۷٫۵٪
مرحله ۲ – محاسبه مالیات کل:
۴٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ × ۷٫۵٪ = ۳۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان
 مرحله ۳ – سهم هر وارث: چون دو نفر هستند، هر یک: ۳۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ÷ ۲ = ۱۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان

اگر همین ملک تجاری بود، نرخ طبقه اول ۳٪ ارزش روز اجرا می‌شد.

معافیت‌های مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۴

طبق ماده ۲۴ قانون مالیات‌های مستقیم و اصلاحات بعدی، املاک زیر از مالیات بر ارث معاف هستند:

• املاک وقف شده به نهادهای دولتی، خیریه‌ها یا سازمان‌های عام‌المنفعه
• املاک متعلق به وراث شهدای انقلاب اسلامی (طبقه اول و دوم)
• املاک سلبِ مالکیت‌شده یا واگذار شده بلاعوض طبق حکم قانون
• املاک حبس یا نذر شده برای سازمان‌ها و نهادهای دولتی

بر اساس قانون جدید، به جز این موارد هیچ سقف معافیتی برای ارزش ملک وجود ندارد؛ یعنی تمامی املاک (به‌جز موارد فوق) مشمول مالیات خواهند بود.

مراحل قانونی پرداخت مالیات بر ارث ملک

۱. دریافت گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف
۲. تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث ظرف حداکثر یک سال پس از فوت متوفی
۳. ارزیابی ملک توسط کارشناس رسمی یا اداره مالیات
۴. پرداخت مالیات بر ارث بر اساس نرخ‌های قانونی
۵. دریافت مفاصا حساب مالیاتی از اداره امور مالیاتی
۶. انتقال رسمی سند ملک به نام وراث در دفترخانه

جریمه‌ها و نکات قانونی مهم

• عدم تسلیم اظهارنامه در مهلت قانونی ممکن است موجب جریمه شود (مثلاً برابر ۱۰٪ ارزش ملک)
• ارزش ملک بر اساس تاریخ ثبت انتقال به نام وراث محاسبه می‌شود نه صرفاً زمان فوت متوفی
• بدون ارائه مفاصا حساب مالیاتی، دفترخانه اجازه انتقال سند را ندارد
• وراث طبقه دوم و سوم معمولاً مالیات بیشتری نسبت به طبقه اول می‌پردازند

تفاوت‌های کلیدی قانون جدید و قدیم مالیات بر ارث

آشنایی با تفاوت‌های قوانین مالیات بر ارث قبل و بعد از اصلاحیه ۱۳۹۴ و اجرای آن از سال ۱۳۹۵ برای وراث بسیار ضروری است؛ زیرا تقریباً تمامی محاسبات و نرخ‌های مالیاتی امروز—including سال ۱۴۰۴—بر اساس همین قانون جدید انجام می‌شود.

مهم‌ترین تغییر قانونی، حذف محاسبه مالیات بر اساس مجموع کل دارایی‌ها و جایگزین شدن آن با محاسبه مالیات برای هر نوع دارایی به‌صورت جداگانه است. همچنین در قانون جدید، ارزش‌گذاری اموال بر اساس قیمت روز یا ارزش معاملاتی در زمان انتقال انجام می‌شود و تاریخ فوت متوفی ملاک اصلی محسوب نمی‌شود.

از سوی دیگر، مهلت تسلیم اظهارنامه نیز از ۶ ماه در قانون قدیم به یک سال افزایش یافته که فرآیند قانونی وراث را ساده‌تر کرده است.

در ادامه، تفاوت‌های مهم قوانین مالیات بر ارث قبل و بعد از سال ۱۳۹۵ به‌صورت دقیق و نظام‌مند ارائه شده است:

شرایط حصر وراثت

قانون قدیم:

• ارائه «گواهی انحصار وراثت» برای آغاز فرآیند مالیات کافی بود.

قانون جدید:

• علاوه بر گواهی انحصار وراثت، تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث اجباری است.
• بدون اظهارنامه، هیچ اقدامی از سوی اداره مالیات انجام نمی‌شود.

نرخ مالیات بر املاک و سایر دارایی‌ها

قانون قبل از ۱۳۹۵:

• مالیات بر ارث املاک: ۳۵٪
• مالیات سرقفلی: ۳۵٪
• بسیاری از دارایی‌ها مشمول مالیات سنگین ۳۵٪ بودند.
• سپرده‌ها معاف بودند.

قانون جدید:

• مالیات املاک مسکونی: ۷.۵٪ ارزش معاملاتی
• سرقفلی: ۳٪
• سپرده‌ها: ۳٪
• سایر اموال: ۱۰٪ ارزش روز یا ارزش کارشناسی

این تغییرات باعث شده مالیات بر ارث در بسیاری از موارد کاهش یابد اما فرآیند آن شفاف‌تر و منظم‌تر شود.

محدودیت انتقال رسمی دارایی‌ها

طبق قانون جدید:

• دفاتر اسناد رسمی، بانک‌ها و مؤسسات مالی حق انتقال هیچ دارایی متوفی را بدون مفاصاحساب مالیات بر ارث ندارند.
• در صورت تخلف، وراث و دفاتر اسناد رسمی هر دو به دو برابر مالیات تعیین‌شده محکوم خواهند شد.

🧾 سوالات متداول

۱. مالیات بر ارث ملک مسکونی در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟

• برای وراث طبقه اول: ۷٫۵٪ ارزش معاملاتی
• برای طبقه دوم: ۱۵٪
• برای طبقه سوم: ۳۰٪

۲. آیا خانه متوفی از مالیات بر ارث معاف است؟

• تنها در صورتی معاف است که: ملک وقف شده باشد، یا متعلق به وراث شهدای انقلاب اسلامی باشد.

۳. برای ملک تجاری مالیات چقدر است؟

• بر اساس ارزش روز ملک محاسبه می‌شود؛ برای وراث طبقه اول: ۳٪، طبقه دوم: ۶٪، طبقه سوم: ۱۲٪

1. مهلت پرداخت مالیات بر ارث ملک چقدر است؟
   

• وراث تا حداکثر یک سال پس از فوت متوفی فرصت دارند اظهارنامه را تسلیم کنند.

جمع‌بندی مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۴

اگرچه قوانین مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۴ تغییری بنیادین نسبت به سال‌های پیش از آن نداشته‌اند، اما دانستن نرخ‌ها، معافیت‌ها، مراحل و نکات قانونی برای وراث بسیار حیاتی است. هرگونه ناآگاهی می‌تواند موجب پرداخت بیشتر یا تأخیر در نقل‌وانتقال شود. بنابراین، بهتر است وراث در اولین فرصت اقدام کنند، مدارک لازم را آماده کنند و با مشاور مالیاتی یا حقوقی مرتبط مشورت نمایند.

دینگ ارائه دهنده راهکار اتوماسیون حضور و غیاب

دینگ یکی از برترین ارائه دهنده‌های راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.