مالیات بر ارث همیشه یکی از دغدغه‌های مهم وراث بوده است، به‌خصوص زمانی که املاک ارزشمندی به ارث می‌رسد. در سال ۱۴۰۳، قوانین مربوط به این مالیات دستخوش تغییراتی شده که می‌تواند بر میزان پرداختی وراث تأثیر بگذارد. اما آیا می‌دانستید که برخی از املاک و وراث تحت شرایط خاصی از پرداخت این مالیات معاف هستند؟ در این مقاله، به بررسی کامل شرایط معافیت مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۳ می‌پردازیم و قوانین کلی معافیت از مالیات ارث را بررسی می‌کنیم.
قانون جدید مالیات بر ارث در سال ۱۴۰۳
در قانون قبلی، مالیات بر ارث برای افرادی که پیش از فروردین ۱۳۹۵ فوت شده بودند، بر اساس مجموع دارایی‌های متوفی و تعداد وراث محاسبه می‌شد. ابتدا ارزش‌گذاری اموال و دارایی‌های متوفی انجام می‌گرفت و پس از کسر بدهی‌ها و هزینه‌ها، سهم هر وارث مشخص می‌شد. سپس با اعمال معافیت‌ها، مالیات هر ورثه مطابق جدول قانون مالیات‌های مستقیم تعیین و پرداخت می‌گردید. پس از تسویه مالیات و دریافت گواهی واریز، امکان انتقال رسمی دارایی‌ها فراهم می‌شد.
اما در قانون جدید که برای متوفیان پس از اول فروردین ۱۳۹۵ اعمال می‌شود، شیوه محاسبه مالیات تغییر کرده است. اموال متوفی در دسته‌بندی‌های مشخص قرار می‌گیرند و نرخ مالیاتی هر دسته متفاوت خواهد بود. این تغییرات با اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم که در تیرماه ۱۳۹۴ به تصویب مجلس رسید و از ابتدای ۱۳۹۵ اجرایی شد، تأثیرات گسترده‌ای در اقتصاد و فرآیند انحصار وراثت ایجاد کرد. آشنایی با این قانون برای وراث و فعالان اقتصادی می‌تواند اهمیت بسیاری داشته باشد.
افراد مشمول معافیت مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۳
بر اساس ماده ۲۵ قانون مالیات‌های مستقیم، برخی افراد به دلیل جایگاه خاص خود در نظام قانونی کشور، از پرداخت مالیات بر ارث ملک در سال ۱۴۰۳ معاف هستند. این معافیت به‌طور ویژه شامل وراث شهدای انقلاب اسلامی می‌شود. اما برای افرادی که در این زیرمجموعه قرار نمی‌گیرند روش‌های قانونی برای کاهش مالیات وجود دارد.
آیا می‌توان از مالیات بر ارث معاف شد
مالیات بر ارث بسته به نوع اموال و نسبت وراث، به شکل‌های مختلفی محاسبه می‌شود. با این حال، برخی از اموال و مطالبات از پرداخت این مالیات معاف هستند.
معافیت‌های مالیات بر ارث
برخی از انواع اموال و وجوه مشمول معافیت مالیات بر ارث هستند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- وجوه بازنشستگی و پایان خدمت: این وجوه، از جمله مطالبات بازنشستگان و مزایای پایان خدمت، از مالیات بر ارث معاف هستند.
- مزایای بیمه‌ای و پرداختی‌های کارفرما: تمامی وجوه پرداختی از سوی کارفرما یا موسسات بیمه، مانند بیمه‌های اجتماعی و مطالبات مربوط به مرخصی استحقاقی استفاده نشده، از معافیت برخوردارند.
- اموال وقف شده به موسسات دولتی: اموالی که به مؤسسات دولتی وقف شده‌اند، از مالیات بر ارث معاف می‌شوند.
- اثاث منزل محل سکونت متوفی: وسایل شخصی متوفی مانند اثاث منزل، نیز معاف از مالیات بر ارث خواهند بود.
- انواع بیمه‌های عمر و زندگی: حق بیمه‌های عمر و زندگی نیز از مالیات بر ارث مستثنی هستند.
- خسارت فوت و دیه: وجوهی که به عنوان خسارت فوت یا دیه دریافت می‌شوند، از مالیات معاف هستند.
معافیت‌های ویژه برای وراث شهدای انقلاب اسلامی
بر اساس ماده ۲۵ قانون مالیات بر ارث، وراث طبقه اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند. این معافیت به وراثی که از خانواده شهدای انقلاب اسلامی باشند، اختصاص دارد.
نکات مهم
- اگرچه برخی اموال از مالیات بر ارث معاف هستند، اما سایر اموال متوفی باید مشمول مالیات شوند. به طور کلی، این مالیات بسته به نوع و ارزش اموال متوفی و نسبت وراث به وی محاسبه می‌شود.
- برای بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی، لازم است که وراث موارد مشمول معافیت را شناسایی کرده و مدارک و مستندات لازم را برای اثبات این معافیت‌ها به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. این کار می‌تواند به کاهش میزان مالیات پرداختی کمک کند.
تفاوت‌های کلیدی قانون جدید و قدیم مالیات بر ارث
آشنایی با تفاوت‌های قوانین جدید و قدیم مالیات بر ارث (پیش از سال ۱۳۹۵) برای وراث ضروری است. یکی از تغییرات اساسی در قانون جدید، نحوه اظهار ماترک است که می‌تواند به‌صورت فردی یا گروهی انجام شود. همچنین، ارزش‌گذاری اموال بر اساس قیمت روز صورت می‌گیرد، بدون در نظر گرفتن تاریخ فوت متوفی.
از دیگر اصلاحات مهم، افزایش مهلت ارائه اظهارنامه مالیاتی از شش ماه به یک سال است که به وراث فرصت بیشتری برای تکمیل فرآیندهای قانونی می‌دهد. علاوه بر این، نرخ مالیات اکنون بر اساس طبقه‌بندی وراث تعیین می‌شود. این تغییرات با هدف شفاف‌سازی و ساده‌سازی فرآیند محاسبه مالیات بر ارث اعمال شده‌اند و تأثیر بسزایی در کاهش پیچیدگی‌های مالیاتی دارند.
تفاوت‌های مهم در قوانین مالیات بر ارث قبل و بعد از سال ۱۳۹۵ به شرح زیر است:
1. سپرده‌های بانکی
- در قانون قبل از ۱۳۹۵، سپرده‌های بانکی معاف از مالیات بر ارث بودند.
- در قانون جدید، این سپرده‌ها مشمول مالیات شده‌اند و نرخ آن ۳ درصد تعیین شده است.
2. سهام شرکت‌های بورسی و غیربورس
- سهام شرکت‌های بورسی در قانون قدیم تا ۵۰ درصد معافیت داشتند، اما در قانون جدید مالیات ۳.۵ درصدی برای آن‌ها در نظر گرفته شده است.
- برای سهام شرکت‌های غیر بورسی، میزان معافیت از ۴۰ درصد در قانون قدیم به مالیات ۶ درصدی در قانون جدید تغییر کرده است.
3. جریمه‌ها و تأخیر در پرداخت مالیات
- در قانون قدیم، جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مشخص نبود، اما در قانون جدید میزان آن ۱۰ درصد از ارزش دارایی در نظر گرفته شده است.
- همچنین، تاخیر در پرداخت مالیات در گذشته مشمول ۲.۵ درصد جریمه می‌شد، اما در قانون جدید چنین جریمه‌ای لحاظ نشده است.
4. نحوه ارائه اظهارنامه و شرایط آن
- در قانون قبل از ۱۳۹۵، تمام دارایی‌های متوفی به‌صورت یکجا اظهار می‌شدند.
- اما در قانون جدید، هر یک از اقلام ماترک باید به‌صورت جداگانه اظهار شوند.
5. شرایط حصر وراثت
- در قانون قدیم، ارائه گواهی حصر وراثت کافی بود.
- در قانون جدید، علاوه بر گواهی حصر وراثت، تسلیم اظهارنامه مالیاتی نیز الزامی است.
6. نرخ مالیات بر املاک و سایر دارایی‌ها
- در قانون قدیم، مالیات بر ارث املاک ۳۵ درصد بود، اما در قانون جدید نرخ آن به ۷.۵ درصد کاهش یافته است.
- نرخ مالیات سرقفلی نیز از ۳۵ درصد به ۳ درصد کاهش پیدا کرده است.
- سپرده‌های بانکی که قبلاً معاف بودند، اکنون مشمول ۳ درصد مالیات شده‌اند.
- سایر اموال که در قانون قدیم با ۳۵ درصد مالیات مواجه بودند، اکنون با ۱۰ درصد مالیات محاسبه می‌شوند.
علاوه بر این، طبق قانون جدید، دفاتر اسناد رسمی و موسسات مالی موظف‌اند پیش از صدور گواهی پرداخت مالیات بر ارث، از انتقال هرگونه دارایی متوفی به وراث خودداری کنند. در صورت تخلف، هم نهادهای مربوطه و هم وراث با جریمه‌ای معادل دو برابر مالیات بر ارث تعیین‌شده برای ماترک مواجه خواهند شد.
بر همین اساس، اموالی که پس از فوت فرد به وراث طبقه اول منتقل می‌شوند، مطابق دسته‌بندی زیر مشمول مالیات خواهند بود:
- برای انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی، نرخ مالیات معادل ۲ درصد است.
- سهام و حق تقدم سهام، مشمول مالیات به میزان ۱.۵ برابر مالیات نقل و انتقال سهام و حق تقدم می‌شود (در حال حاضر، نرخ مالیات برای این نوع نقل و انتقال‌ها ۴ درصد است).
- اموال متوفی ایرانی که در خارج از کشور قرار دارند، پس از کسر مالیات بر ارث توسط دولت خارجی، مشمول مالیات ۱۰ درصدی بر باقی‌مانده اموال خواهند بود.
- برای حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای قبلی به آن‌ها اشاره نشده است، نرخ مالیات برابر ۱۰ درصد است.
- سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت، سایر اوراق بهادار، سودهای مرتبط با آن‌ها و همچنین سود سهام و سهم‌الشرکه که تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث یا پرداخت آن‌ها به وراث، مشمول مالیات ۳ درصدی خواهند بود.
دینگ ارائه دهنده راهکار اتوماسیون حضور و غیاب
دینگ یکی از برترین ارائه دهنده‌های راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
