«قرارداد آزمایشی» اصطلاحی است که بسیاری از کارجویان در مراحل ابتدایی استخدام با آن مواجه میشوند. در نگاه اول، این نوع قرارداد فرصتی برای آشنایی دوطرفه میان کارفرما و نیروی کار به نظر میرسد؛ اما اگر بدون آگاهی و بررسی دقیق مفاد قانونی آن امضا شود، ممکن است پیامدهایی به همراه داشته باشد.
بر اساس قانون کار، قرارداد آزمایشی چارچوب خاصی دارد و از نظر حقوقی، شرایط و محدودیتهایی را برای هر دو طرف تعیین میکند. با این حال، در عمل بسیاری از کارفرمایان و حتی کارمندان از جزئیات آن آگاه نیستند.
در این مقاله به زبان ساده توضیح میدهیم که قرارداد آزمایشی چیست، چه مزایا و معایبی دارد، و چگونه میتوانید از حقوق خود در برابر سوءاستفادهها محافظت کنید.
قرارداد آزمایشی چیست و چه جایگاهی در قانون کار دارد؟
قرارداد آزمایشی نوعی قرارداد موقت است که برای مدت محدود بین کارفرما و کارمند بسته میشود تا طرفین بتوانند در این مدت، امکان همکاری بلندمدت را ارزیابی کنند.
این قرارداد مطابق ماده ۱۱ قانون کار تنظیم میشود و دارای شرایط خاصی است.
تعریف دقیق طبق قانون کار
مطابق ماده ۱۱ قانون کار:
طرفین میتوانند با توافق یکدیگر مدتی را بهعنوان دوره آزمایشی کار تعیین نمایند. در طول این مدت، هر یک از طرفین حق دارد بدون اخطار قبلی و بدون الزام به پرداخت خسارت، رابطه کاری را قطع کند.
در صورتی که قطع رابطه از طرف کارفرما باشد، او موظف است حقوق تمام مدت دوره قرارداد را پرداخت کند.
در صورت فسخ از سوی کارجو، کارفرما تنها موظف است حقوق مدت کارکرد فرد را بپردازد.
نکات کلیدی این قانون:
- قرارداد آزمایشی باید با رضایت دو طرف تنظیم شود.
- مدت آن محدود است و بر اساس نوع شغل متفاوت خواهد بود:
- حداکثر یک ماه برای کارگران ساده
- حداکثر سه ماه برای کارمندان ماهر یا متخصص
- در صورت فسخ از سوی کارفرما، حقوق کل دوره آزمایشی باید پرداخت شود.
مزایای قرارداد آزمایشی برای کارفرما و کارمند
قرارداد آزمایشی به هر دو طرف فرصت میدهد تا بدون ریسک بالا، از تناسب همکاری آگاه شوند.
مزایای قرارداد آزمایشی برای کارفرما
- ارزیابی واقعی عملکرد کارمند
بررسی مهارتها، دقت، همکاری تیمی و انطباق فرهنگی کارمند با سازمان. - کاهش ریسک استخدام اشتباه
در صورت عدم تناسب، فسخ قرارداد بدون تشریفات پیچیده ممکن است. - صرفهجویی در هزینههای منابع انسانی
از آموزش نیروهای نامناسب و اتلاف منابع جلوگیری میشود. - افزایش شفافیت در تصمیم استخدام
قرارداد آزمایشی مانند مرحله نهایی آزمون استخدامی عمل میکند.
مزایای قرارداد آزمایشی برای کارمند
- آشنایی با محیط واقعی کار
تجربه فرهنگ سازمانی، سبک مدیریت و تعامل با تیم. - اثبات توانمندیها در عمل
فرصتی برای نمایش عملکرد واقعی و کسب اعتماد کارفرما. - انعطاف در تصمیمگیری
امکان انصراف در صورت عدم رضایت، بدون عواقب حقوقی سنگین. - برقراری حقوق و بیمه از روز اول
طبق قانون کار، کارفرما موظف است از روز شروع همکاری، حقوق و بیمه را برقرار کند.
مهمترین معایب و خطرات پنهان قرارداد آزمایشی
انعطاف بالای این نوع قرارداد، در صورت نبود آگاهی، میتواند منجر به تضییع حقوق کارمند شود.
معایب قرارداد آزمایشی برای کارمند
- نبود امنیت شغلی
کارفرما میتواند هر زمان بدون دلیل موجه همکاری را قطع کند. - عدم اجرای درست قانون توسط برخی کارفرمایان
گاهی پرداخت حقوق و بیمه به تعویق میافتد یا اصلاً انجام نمیشود. - ابهام در مدت و نوع قرارداد
قراردادهای شفاهی یا بدون تاریخ مشخص میتوانند به سوءاستفاده منجر شوند. - نبود معیارهای ارزیابی شفاف
تصمیمگیریهای سلیقهای بدون شاخص عملکرد مشخص.
تفاوت قرارداد آزمایشی با سایر قراردادهای کاری
قرارداد آزمایشی با قرارداد موقت، قرارداد ساعتی یا کارآموزی متفاوت است.
- قرارداد آزمایشی برای ارزیابی کوتاهمدت است.
- قرارداد کارآموزی معمولاً شامل معافیتهایی است و اهداف آموزشی دارد.
- تمدید مکرر قرارداد آزمایشی غیرقانونی است.
قرارداد آزمایشی؛ فرصت یا دام؟
قرارداد آزمایشی میتواند نقطهی شروعی هوشمندانه برای همکاری بلندمدت باشد، بهشرطی که با آگاهی کامل از حقوق خود وارد شوید.
نکات کلیدی:
- قرارداد باید کتبی و شفاف باشد.
- حقوق و بیمه از روز اول الزامی است.
- مدت زمان محدود و غیرقابل تمدید دارد.
- فسخ قرارداد باید با رعایت حقوق دو طرف انجام شود.
اگر کارفرما یا کارمند هستید، میتوانید با استفاده از ابزارهای دقیقتر مانند سامانه حضور و غیاب دینگ، نظم و شفافیت کاری را در دوره آزمایشی افزایش دهید. دینگ با دستگاههای حضور و غیاب بایومتریک و نرمافزار هوشمند خود، به شما کمک میکند عملکرد واقعی کارکنان را بهتر ارزیابی کنید.
سوالات متداول درباره قرارداد آزمایشی
۱. آیا قرارداد آزمایشی باید حتماً کتبی باشد؟
بله. طبق قانون کار، هر نوع قرارداد باید مکتوب باشد و عنوان “قرارداد آزمایشی” در آن ذکر شود.
۲. آیا بیمه در دوره آزمایشی الزامی است؟
بله. کارفرما موظف است از روز اول بیمه کارمند را برقرار کند، حتی در دوره آزمایشی.
۳. اگر کارفرما قرارداد را پیش از پایان دوره فسخ کند چه میشود؟
کارفرما موظف است حقوق کل دوره آزمایشی را پرداخت کند، حتی اگر کار ادامه پیدا نکند.
۴. آیا قرارداد آزمایشی قابل تمدید است؟
خیر. قانون اجازه تمدید این نوع قرارداد را نمیدهد. پس از پایان دوره، باید قرارداد جدید تنظیم شود.
۵. تفاوت قرارداد آزمایشی و کارآموزی چیست؟
در کارآموزی هدف آموزش است و شامل برخی معافیتهای بیمهای میشود، اما در قرارداد آزمایشی فرد بهعنوان نیروی کار رسمی فعالیت میکند.
دینگ ارائه دهنده راهکار اتوماسیون حضور و غیاب
دینگ یکی از برترین ارائه دهندههای راهکار اتوماسیون حضور و غیاب با محصولات و خدمات مرتبط آماده ارائه خدمت به شماست، در صورت لزوم با کارشناسان ما در ارتباط باشید.